Dwudziesty dziewiąty kamień pamięci to kolejny symboliczny dowód pamięci - o tych, którzy podjęli ryzyko ratowania życia drugiego człowieka, narażając własne. Łącznie z ofiarami z Majdanu Instytut Pileckiego "zawołał po imieniu" 71 osób. Uroczystość w Majdanie Nowym, jak wszystkie inne dotąd zrealizowane, jest przygotowana w ścisłej współpracy z lokalną wspólnotą samorządową - z powiatem biłgorajskim i gminą Księżpol. Program jest objęty Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości.

Program upamiętnienia [czwartek, 29 września 2022 roku, Majdan]

12.00 - Msza Święta (Kościół pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Majdanie Starym)

13.15 - Odsłonięcie tablicy upamiętniającej (teren przy rondzie w Majdanie Nowym)

Historia mordu na mieszkańcach Majdanu Nowego i Lipowca Starego

W czasie likwidacji getta w Biłgoraju, Tarnogrodzie i Józefowie jesienią 1942 roku nielicznym Żydom udało się znaleźć schronienie w okolicznych lasach i opuszczonych zabudowaniach. 29 grudnia 1942 niemieccy policjanci przeprowadzili we wsi akcję odwetową, w wyniku której zostali zamordowani Żydzi i zaangażowani w pomoc im Polacy. Niemcy zagrabili mienie pomordowanych, dokonali również licznych podpaleń.

Żydowskimi ofiarami niemieckiej akcji byli Feilowie, trzyosobowa rodzina wspierana przez rodzinę Kowalów zamieszkałych w Majdanie Nowym, oraz Ita Becher - nastoletnia dziewczyna, której pomagali nie tylko mieszkańcy Majdanu Nowego, ale i położonego po drugiej stronie lasu Starego Lipowca. Pod koniec 1942 roku Ita Becher została pojmana, a niemieccy funkcjonariusze bestialskimi torturami wymusili na niej wskazanie osób, które udzielały jej pomocy.

Za pomoc ukrywającym się Żydom Niemcy brutalnie przesłuchiwali, a następnie zastrzelili Jana Gnidułę, Katarzynę Kowal, Józefa Kowala, Mariannę Łubiarz, Anastazję Łubiarz, Katarzynę Margol i Kazimierza Szabata.

Jak podaje badający historię mordu w Majdanie Nowym dr Grzegorz Kuba 29 grudnia 1942 roku do Majdanu Nowego przybyli Niemcy, szukając mieszkańców udzielających wsparcia Żydówce. - Łącznie zamordowali siedem osób, w tym nieletniego Józia Kowala, splądrowali majątki ofiar, a dwa z gospodarstw podpalili - dodaje.

Kilka dni później, w Starym Lipowcu, Niemcy zamordowali kolejne ofiary - Katarzynę Grochowicz, Anastazję Kusiak, Romana Kusiaka, Franciszka Kusiaka, Katarzynę Rybak i Jana Zarębę, "zawołanych po imieniu" w październiku 2020 r.

- Dwa lata po upamiętnieniu rodzin ze Starego Lipowca odsłaniamy kamień pamięci poświęcony mieszkańcom Majdanu Nowego, ofiarom tej samej zbrodni; wreszcie dopełniamy tę opowieść - zaznacza dr Anna Stróż-Pawłowska, koordynująca program "Zawołani po imieniu".